hechte banden en emotionele connectie

John Bowlby (1907-1990), Brits psychiater en de grondlegger van de gehechtheidstheorie, wist al: Hechting gaat een heel leven door. Het is niet iets wat we ‘ontgroeien’, als we 18 jaar zijn, of 25 jaar, als we uit huis gaan, of als ons eerste loon gestort wordt… . Het is geen kinderlijke afhankelijkheid die we zo snel mogelijk achter ons moeten laten, integendeel. Op latere leeftijd is onze behoefte aan emotionele nabijheid van een betekenisvolle andere nog even actueel en belangrijk.. Volgens Bowlby is gehechtheid voor onze psychische ontwikkeling zoals vitaminen en eiwitten voor de fysieke gezondheid. Hechting is een universele instinctieve behoefte, van onze wieg tot het graf, een aangeboren motiverende kracht die in onze genetische bagage zit.

Of zoals Bowlby het zelf formuleerde: “Intieme gehechtheid aan andere menselijke wezens is de spil waaromheen iemands leven draait, niet alleen wanneer hij een baby of een peuter is, maar gedurende zijn hele adolescentie en ook tijdens zijn rijpere jaren, tot op de oude dag.” De hechte band met betrouwbare anderen is onze ecologisch niche waarin we als homo sapiens geevolueerd zijn, en het is de context waarin we ons het best kunnen ontwikkelen.

Het was Sue Johnson, een Brits-Canadese psychologe, die de kracht van Bowlby’s theorie inzag en als relatietherapeut vervolgens wereldwijd tienduizenden stellen heeft geholpen om veilig te verbinden. Ze heeft, straffe uitspraak, de code van romantische partnerliefde gekraakt. We begrijpen nu waar romantische liefde over gaat. Ze deed dat oa door in de jaren ‘80 uren video-materiaal te bestuderen van koppels in relatietherapie en te kijken wat er werkte en waar het écht over gaat. Wereldwijd is ze het gezicht van EFT. Het is een begeesterende vrouw: als ze spreekt, hangt het publiek aan haar lippen.

Het is niet altijd zo makkelijk om beknopt en helder uit te leggen wat EFT (Emotionally Focused Therapy) is en hoe het werkt in relatietherapie. Sue doet een verdienstelijke poging:

“In feite concentreert EFT zich op de emotionele band tussen jullie. Er is veel onderzoek gedaan waarbij de uitkomst is dat, indien jullie elkaar op emotioneel niveau goed kunnen bereiken, begrijpen en toelaten, indien je je veilig bij elkaar voelt, indien je van elkaar houdt, -en dat is ook mijn veronderstelling- dat de relatie het dan aankan dat je elkaar ook af en toe de stuipen op het lijf jaagt. Dus waar we vooral op gericht zijn in deze therapie is hoe jullie elkaar meer kunnen gaan vertrouwen. Hoe jullie meer open voor elkaar kunnen zijn. Hoe je meer veiligheid tussen jullie beiden kunt creëren en elkaar kunt bereiken wanneer je elkaar nodig hebt. Dat is onze focus. Andere benaderingen kunnen meer gericht zijn op het inoefenen van communicatieve vaardigheden of hoe je kunt onderhandelen. Dat doen wij niet, omdat onze ervaring met koppels is dat als jullie elkaar helpen op momenten dat je bang wordt of op momenten dat iemand je gevoelens heeft gekwetst en je desondanks veiligheid en verbinding tussen jullie beiden kunt creëren, dat je het dan ook aan kunt om voor die andere dingen te zorgen. Deze therapie richt zich dus met name op de emotionele berichten die jullie naar elkaar sturen. Het richt zich op hoe jullie met je emoties omgaan. Het richt zich veel op hoe je samen als ware danst. Helpt dat als ik het zo uitleg?”

Dr. Sue Johnson, Canada

EFT is ‘on an mission’ en wil zoveel mogelijk koppels bereiken. Sue Johnson schrijft boeken, doet onderzoek, werkte haar model uit in in een groepsprogramma. Op haar website post Sue ook regelmatig filmpjes over EFT, Science with Sue, https://www.drsuejohnson.com/videos/ Vandaag (10/1/2020) staan er 5 filmpjes online. In elk filmpje vertelt Sue een stukje over hoe we hoe onze emotionele connectie met onze partner kunnen herstellen of versterken. Voor nuchtere Vlamingen doet het wat Amerikaans aan. En de tenenkrommende achtergrondmuziek kon ook beter :) . Desalniettemin erg de moeite waard om te kijken:

• Science with Sue, Episode 1: The Key Defining Factors in a Couple's Relationship

• Science with Sue, Episode 2: Changing Channels during Conflict

• Science with Sue, Episode 3: Strategies in Love Relationships

• Science with Sue, Episode 4: Pinpointing Emotions

• Science with Sue, Episode 5: Setting up Great Sex

• … to be continued met meer filmpjes

EFT kijkt naar een romantische partnerrelatie als een hechtingsrelatie. Ik zet nog wat EFT-inzichten op een rij, kennis is vrijheid (al is EFT geen intellectueel proces maar veel meer een emotioneel gewaarworden en ervaren. Als in: we praten niet over emoties maar vanuit emoties):

• terugkerende ruzies in een partnerrelatie (over geld, sex, familie, de kinderen, het huishouden, vuile sokken, kattenharen, alcohol, rondslingerende schoenen, reisbestemmingen, de afwasmachine, etcetera, het lijstje met trivialiteiten waar wij koppels over kibbelen is werkelijk eindeloos..) komen niet door inhoud of door teveel emoties

• maar door de angst voor verlies van jezelf óf de ander in de relatie (ben je er voor mij? kan ik mezelf zijn? )

• reële of ingebeelde! gebeurtenissen die de gevoelde veiligheid bedreigen, doen onze alarmbellen/ons hechtingsalarm afgaan (in ons zoogdierenbrein is zo’n alarmbel gecodeerd als een zaak van leven of dood)

• in hechtingstaal: koppels strijden om verbinding, omdát ze zo belangrijk zijn voor elkaar als veilige haven en veilige basis.

• we nemen onze toevlucht tot noodmaatregelen (aanklampen, terugtrekken) om de veiligheid te herstellen (vb we keren ons tegen onze partner om een een gevoel van controle te behouden, of we reageren om beurten verwijtend en defensief, we sluiten ons af of lopen weg om de pijn van het conflict niet te moeten voelen). 

• deze noodmaatregelen komen op de ander vaak bedreigend over. Je raadt het al: de noodmaatregelen worden het probleem…

• voor je het weet zitten we vast in vicieuze cirkels. Des te meer ik… des te meer jij…

• in feite zijn de negatieve cirkels de echte boosdoeners. alle koppels hebben cirkels, ook goede en gelukkige koppels. Het wordt pas problematisch als de cirkels uitdeinen, rigide worden en het overnemen. - het patroon is dan het gevolg van het verlies van verbinding, maar is op zijn beurt ook weer de oorzaak van het gebrek aan verbinding. 

• krachtige emotionele signalen, die éigenlijk bedoeld zijn om om onze partner dichterbij te trekken, de gevoelde veiligheid te herstellen of het conflict te verzachten, raken vervormd en gaan verloren in felle kritiek of woede of schijnbare onverschilligheid.

In de eerste EFT sessies werken we vooral rond vertragen, een paar stapjes achteruit zetten, uitzoomen tot we the bigger picture begrijpen, samenwerken om de cirkels te benoemen en er weer grip op te krijgen. Om dan onze hechtingsemoties en hechtingsbehoeften naar buiten te brengen op een zachte manier, zodat onze partner die kan horen en er responsief op kan reageren . En we uiteindelijk, als we de hechtingsaspecten van onszelf en elkaar kunnen begrijpen en kunnen omarmen, samen nieuwe oplossingen voor oude problemen kunnen bedenken…

Ik ben zelf een grote fan van EFT, mijn enthousiasme groeit en verdiept nog steeds, of ik nu op de stoel van relatietherapeut zit of in de stoel van client. Nieuwsgierig hoe patronen/negatieve cirkels jouw relatie overnemen? Hoe het patroon tussen jullie in komt te staan en afstand creëert en voor verdriet en eenzaamheid zorgt? Welkom, ik kijk graag mee.

Meer lezen?

Sue Johnson, Houd me vast, zeven gesprekken voor een hechte(re) en veilige relatie, Kosmos uitgevers.

Voor professionals:

• casusboek EFT, EFT in uitvoering, De Graaf en Zoetmulder, Judith de Graaf & Jaap Zoetmulder (red.) (2018).

  Utrecht: Stichting EFT Utrecht.

• Sue Johnson, Attachment Theory in Practice: Emotionally Focused Therapy (EFT) with Individuals, Couples, and Families

“I want people to know that humans are social bonding mammals, and we thrive in close relationships with others. If we recognize how this fact structures our nervous system and our relationships we can plug into the most potent longings and interactional dramas to create key corrective emotional experiences—experiences that transform our world and ourselves.”

— Sue Johnson

Een Stappenplan

Veel respect voor alle koppels in relatietherapie. Ze zijn moedig, tonen veel doorzettingsvermogen en stellen zich kwetsbaar op… Soms vragen koppels zich af ‘waar ze zijn' in het EFT proces. Dit is een kleine gids die aan koppels uitlegt hoe ze zich kunnen oriënteren en wat ze mogen verwachten van het proces bij een EFT relatietherapeut.

EFT brengt het veranderingsproces van een koppel namelijk in kaart in in 3 fasen en 9 stappen. Het model is ontstaan vanuit de praktijk en gebaseerd op waarnemingen: Wat gebeurt er in hemelsnaam met koppels die ruziemaken? Waar gaat het écht over? Sue Johnson (ontwikkelaar van EFT) filmde haar therapiesessies en speelde ze steeds opnieuw weer af, op zoek naar de (positieve en negatieve) emotionele sleutelmomenten die een relatie bepalen.

In fase 1 brengen we de negatieve cirkel in kaart. in de tweede verdiepende fase komen onderliggende hechtingsangsten en hechtingsbehoeften aan de oppervlakte en helpt een EFT therapeut om die tegen elkaar uit te spreken. Er ontstaat dan een hele andere interactie en het contact verdiept zich. Er ontstaat meer emotionele verbinding.

Elke stap is een persoonlijke en een relatieverandering en kost tijd en oefening.

2 collega’s hebben het therapeutische veranderingsproces vertaald naar een toegankelijkere plattegrond, je vindt het stappenplan hier terug in het Engels. Sue Johnson werkte dit ook uit in haar bestseller ‘Houd Me Vast’ in 7 gesprekken.:

A Roadmap Through Emotionally Focused Couples Therapy (EFCT). Reprinted by permission from the ICEEFT Newsletter: The EFT Community News, 9th ISSUE, Spring 2011. Written by Pat LaDouceur, PhD, LMFT and Veronica Kallos-Lilly, PhD, R.Psych.

STAGE 1 – UNDERSTAND YOUR STRENGTHS AND THE PATTERNS THAT KEEP YOU STUCK

Step 1: Set goals for counseling. Understand some of the ways your relationship history affects your relationship now.

Step 2: Discover and describe the negative patterns of interaction you get stuck in. You and your therapist will track your interactions with your partner and identify where and how your communication breaks down

Step 3: Emotions are stirred up in your relationship, especially when you get stuck in these negative cycles of interaction. Emotions also drive the cycle. You may first be aware of anger, frustration, anxiety, numbness or even withdrawal. Notice inside what other feelings are beneath these initial feelings, such as hurt, sadness or fear. Begin to share these “underneath” feelings with your partner. It is OK if this process feels “bumpy” – it helps diffuse the cycle sometimes, but not always.

Step 4: Describe your cycle and recognize what the triggers are. Understand how the things that you do to protect yourself and your relationship affect and may even threaten your partner. Notice how you co-create the cycle: “we’re doing that thing again…the more I go after you, the more you withdraw because you’re feeling hurt…” Slow down your conversations so that you can tap into the feelings that are beneath the surface. Catch your own thoughts (“She doesn’t care”; “I don’t matter”) before acting on them. You might notice that you can hold back your knee-jerk reactions to avoid the cycle. You might not know yet how to pull each other close and you might be afraid the “old way” will come back. However, when you discover that this negative cycle is the source of unhappiness in your relationship, you realize that your partner is not the enemy. You can then work together to gain control over this negative cycle and that already feels infinitely better.

STAGE 2 – CREATE A NEW, INTIMATE RELATIONSHIP BOND; CHANGE YOUR COMMUNICATION PATTERNS

Step 5: Both of you are now able to talk calmly about your feelings that get triggered by the negative cycle, including things you might not have been able to say before. With less friction and more compassion between you, there is safety to explore your experience more deeply. We all have doubts about ourselves at times and may also have fears about depending on others. You may struggle with personal fears or insecurities in this relationship. You may have had life experiences that make it difficult to trust others to be there for you. With the help of your therapist, you can take turns and begin to share these “raw spots” with your partner. As you take these risks, your partner begins to truly see and understand where you are coming from, which creates empathy.

Step 6: This step involves staying engaged and listening to your partner’s disclosures. Your partner may share feelings that take you by surprise. You may feel disoriented or even hurt that you have not heard your partner share so personally like this before. It is OK to experience a mixture of emotions. Start by trying to understand at an emotional level what your partner is saying, without needing to change his/her experience or take responsibility for it yourself. Stay open to the possibility of experiencing and understanding your partner in a new way. Allow yourself to be moved by your partner’s new disclosures.

Step 7: Explore what helps you feel deeply connected, what is most important for you in this relationship. In this stage of therapy your therapist helps you find ways to ask for your needs in the relationship in a way that is both caring and direct. You can lean into and reach for your partner and he/she is able to reach back in a loving way. You have found a new way to relate when one of you feels stressed, hurt or insecure. The bond between you shifts, becoming closer and more intimate. You can check out your perceptions and talk about feelings. You can listen with an open heart, be curious about one another and offer reassurance when needed. Both of you have a felt sense of “being there” for each other.

STAGE 3 – USE NEW COMMUNICATION PATTERNS TO SOLVE PROBLEMS AND MAINTAIN INTIMACY

Step 8: Revisit old problems or decisions that have been put on hold (e.g., parenting, finances, sex, family issues, health concerns, etc.) while staying emotionally connected. They don’t seem as loaded now that you feel heard, valued, close and secure. Focus on staying accessible, responsive, and engaged while talking about practical issues. Together, you can face any of life’s challenges more easily.

Step 9: Congratulations! You have reshaped your relationship. Or perhaps this is the first time in your relationship that you have felt a profound bond with one another. You have worked hard to get here, so it’s important to celebrate it and put safeguards in place to protect it. Create rituals together that privilege your relationship. Find ways of keeping this new way of relating strong.

Emotionally Focused Couples Therapy has helped many couples build stronger, more rewarding relationships.

Vicieuze cirkels

Elke relatie is natuurlijk uniek, maar beantwoord ook aan dezelfde basiswetten, die in onze menselijke natuur door de evolutie zijn ingebouwd. Gebeurtenissen in de relatie die de veiligheid in onze relatie bedreigen, doen onze alarmbellen afgaan en we nemen onze toevlucht tot automatische, razendsnelle noodmaatregelen om de veiligheid te herstellen. Die noodmaatregelen kunnen weer bedreigend op de ander overkomen en voor je het weet zit je samen vast in vicieuze cirkels die de boel alleen maar onveiliger maken en de afstand behouden of zelfs vergroten.

Zijn jullie vicieuze cirkels te sterk geworden en komen jullie er niet uit? ik kijk graag met jullie mee.

Meer lezen: Sue Johnson, Houd Me Vast. Zeven gesprekken voor een hechte(re) en veilige relatie. Kosmos

Slingeren tussen verbinding en autonomie

Ik kijk reikhalzend uit naar mijn volgende opleiding: 6 boeiende dagen in excellent gezelschap!

Deze opleiding (IPPRR) vertrekt van theorieën die handelen over partnerrelaties en relatietherapie en die onderzoeken hoe intimiteit en persoonlijke groei tussen partners bevorderd kan worden. David Schnarch, Terry Hargrave, Esther Perel, Jürg Willi en anderen passeren de revue.

De opleiding legt een sterke focus op hoe paren kunnen leren omgaan met verschil, hoe intimiteit en identiteit samen kunnen gaan. Met aandacht voor de persoon achter de relatietherapeut en hoe die onder invloed van eigen ervaringen met de liefde meer aansluiting voelt bij bepaalde theorieën of overtuigingen in de wereld van de relatietherapie.

dag 1. Verbinding en autonomie als kompas voor de liefde (september ’19)

Gedurende deze dag staan we stil bij de liefde. Wat is de liefde? Wat begrijpen we intussen al van de liefde en dat kluwen van emoties? Wat is het dat partners en bij uitbreiding alle mensen (dus ook onszelf) verbindt? Theorie wordt afgewisseld met oefeningen die in relatietherapie gebruikt kunnen worden.

dag 2. Durven differentiëren (oktober ’19)

Deze dag gaan we in op hoe de intimiteit bij koppels kan verbeteren door te durven differen- tiëren. Hoe paren leren kijken naar de balans tussen enerzijds tegemoet komen aan de ander maar anderzijds toch trouw blijven aan zichzelf. Wat kan iemand op moeilijke momenten van de ander verwachten en waar begint hun eigen verantwoordelijkheid. We leren hoe paren in deze dans verstikt kunnen geraken en elkaar de hand kunnen reiken.

dag 3. Inoefenen van therapeutische interventies (november ’19)

Koppels raken soms verstrikt in negatieve relatiecirkels waarbij ze het contact met elkaar en het onderlinge vertrouwen verliezen. We leren deze relatiecirkels herkennen en doorbreken zodat er ruimte kan komen voor nieuwe verbindende dialogen. We onderzoeken op welke manier de één eigen angsten, die moeilijk te verdragen zijn, delegeert aan de ander en hoe dit persoonlijke groei en echte intimiteit van het paar in de weg staat. Zowel verbale als creatieve interventies komen aan bod.

dag 4. Intimiteit als beste glijmiddel (december ’19)

Het thema differentiatie en zelfregulatie wordt verder toegepast op seksuele problemen. Want precies op het terrein van seksualiteit is het belangrijk om het evenwicht te vinden tussen focussen op jezelf én verbinding maken met de ander. We krijgen meer zicht op libido-problemen en hoe we dit in relatietherapie kunnen bespreken.

dag 5. Recept voor goeie seks in langdurige relatie: verschilligheid! (januari ‘20)

Als paren vele jaren samen zijn, zijn er verschillende fases die ze doorlopen en hindernissen van buitenaf en van binnenuit die ze het hoofd moeten bieden. We leren hoe paren telkens opnieuw kunnen stagneren of groeien en hoe het seksuele hierin een rol speelt.

dag 6. De persoon achter de relatietherapeut (februari ‘20)

Een dag lang staan we stil bij onze eigen ervaringen met de liefde. Wat deed ons geloven in de liefde? Waar en wanneer is ons geloof in de liefde veranderd ? Hoe beïnvloeden onze eigen ervaringen met de liefde ons werk als relatietherapeut en ons beeld van koppels?

Met lse Penne (°1972), klinisch psycholoog, seksuoloog, systeemtherapeut. Ze is erkend opleider en supervisor door de BVRGS. Naast het werk als opleider in het derde jaar in IPRR en in andere instituten (Ugent, KUL) is ze werkzaam in CGG Waas & Dender te Dendermonde. Ze praat en publiceert over het thema intimiteit en seksualiteit bij koppels.

Wil je kijken naar autonomie en verbinding in jouw relatie? welkom! Maak een afspraak.

De Interacties tussen de 4 Hechtingsstijlen

4 x 4 = 16

Mijn Nederlandse EFT-opleider Karin Wagenaar werkte in haar boek (Relaties, hoe doe je dat?) het geniale idee uit van de interactie tussen de 4 hechtingsstijlen in een simpele tabel.

Er zijn, geheugenopfrisser, 4 gehechtheidsstijlen (veilig - angstig - vermijdend - angstig vermijdend ). Die 4 gehechtheidsstijlen leiden in combinatie mét de 4 gehechtheidstijlen natuurlijk tot 16 verschillende interacties.

Als je je eigen gehechtheidsstijl én die van je partner wat kunt inschatten in jullie relatie, kan dat enorm verhelderend zijn. Je kunt dan in de tabel bekijken wat er wellicht tussen jullie gebeurt, en al helemaal als jullie in woelig vaarwater terecht komen (denk aan: zieke kinderen, een verbouwing, werkstress, financiele zorgen, een ontslag of een overlijden in de familie, een afgelaste vlucht, verloren huissleutels, … ).

Een verhelderende bril

Heb je geen idee wat jouw gehechtheidsstijl is? Eerst een belangrijke kanttekening. Het is geen diagnose! (en al helemaal niet iets om tijdens een ruzie naar je partners hoofd te slingeren). Het is wel een goed handvat om met meer inzicht en een verhelderende bril naar je eigen kwetsbaarheden en gevoeligheden te kunnen kijken.

Een ‘zelfrapportagetest’ kan helpen om je stijl te exploreren. Je vindt er online een aantal terug. Oa op de website van Levine en Heller, 2 auteurs die over gehechtheid schrijven: https://www.attachedthebook.com/wordpress/compatibility-quiz/ . Ook in hun boek vindt je een vragenlijst terug om je hechtingsstijl te ‘meten’.

En ook Wagenaar neemt in haar boek een vragenlijst op om je hechtingsstijl te onderzoeken in hoofdstuk 1.

in deze test krijg je zicht op je stijl in meerdere relaties: https://www.personalityassessor.com/attachment-styles/

Het helpt je wellicht om te weten dat hechtingsstijlen in essentie bepaald worden door 2 dimensies:

• De mate waarin je op je gemak bent met intimiteit en nabijheid (of de mate waarin je die probeert te vermijden). -> Kan ik mezelf zijn?

• je angst over de liefde en attentie van je partner en je bezorgdheid over de relatie (angst voor afwijzing en verlating) -> Ben je er voor mij (als ik je nodig heb)?

En, in tijden van nood er zijn maar enkele hechtingsstrategieën:

- angstig : ”Ik wil een reactie!”
 (de hyperactiverende strategie).

- vermijdend : ”Het laat mij koud!”
 (de de-activerende strategie)

- angstig-vermijdend : ”Blijf bij me - ga weg”

Het is geen wet van meden en perzen, die tabel, en er zijn uiteraard oneindig veel variaties op het thema autonomie-verbinding. Maar het zegt wel iets over de dynamieken en de conflicten tussen partners. Die zijn niet alleen voorspelbaar, gelukkig zijn ze ook veranderbaar. Niets zo praktisch als een goede theorie. Het geeft een denkraam om naar je relatie te kijken, hoe de combinatie in jouw relatie uitpakt. en voor heel veel koppels die vastzitten in negatieve patronen, is het erg herkenbaar. Die herkenbaarheid biedt troost. Uiteindelijk trekken paren mekaar mee in negatieve spiralen en zitten ze vast in duivelse dialogen, zoals Sue Johnson ze noemt.

Karin Wagenaar, Relaties, hoe doe je dat? blz 57

De koppels waarvan beide partners allebei angstig en vermijdend zijn, zullen het hardste moeten werken om samen veilig te verbinden. Bij hen zal het extra focus, bewustzijn en energie vragen.

Belangrijk om te weten: ook 2 mensen die niet veilig gehecht zijn, kunnen tóch leren samenwerken en veilig verbinden. Ook als je nooit riemen gekregen hebt om mee te roeien in relaties en je beeld over een gezonde relatie danig vertekend is, kan je evolueren in de manier waarop je met relaties omgaat. Een veilige partnerrelatie is waarschijnlijk de sterkst mogelijke correctie op onveilige hechting in het leven. de hechte band met betrouwbare anderen is de context waarin we ons het best kunnen ontwikkelen.

Mijn collega Rika Ponnt verwoordt het als volgt:

Het is minder belangrijk onszelf of onze partner in een vakje te stoppen en op die manier vast te zetten en te definiëren, maar het is vooral belangrijk om te begrijpen wat er in een relatie op dat vlak speelt, hoe mensen elkaar triggeren in hun hechtingsgedrag, elkaar tegemoetkomen of net aanjagen. de sleutel is simpel en toch een blijvende uitdaging voor ons allemaal: altijd opnieuw afstemmen en communicatie, de bereidheid om de hechtingshandleiding van je partner te lezen, de bereidheid ook om die van jou te laten lezen en uiteraard ook zelf een beetje te kennen..

Telkens opnieuw herstellen

Kijk je graag met een procesbegeleider naar jullie dynamiek? Wil je graag leren hoe je de verbinding telkens opnieuw kan herstellen? kortom, wil je leren veilig verbinden? je bent welkom, ik kijk graag met jullie mee.. om, als een stip aan de horizon, meer en meer te bereiken wat er linksboven in de tabel staat, nl veilig x veilig = Harmonie, ruimte voor verschil, gelijkwaardigheid in de relatie, wisselende rollen van sterk en kwetsbaar zijn, intimiteit in de relatie.

Dit is de focus van EFT:

• hoe jullie meer open voor elkaar kunnen zijn

• hoe je meer veiligheid tussen jullie beiden kunt creeeren

• hoe jullie elkaar meer kunnen gaan vertrouwen

• hoe je elkaar kunt bereiken wanneer je elkaar nodig hebt

En vergis je niet: die veilige verbinding leidt net tot méér autonomie en meer onafhankelijkheid. hoe veiliger verbonden we zijn, des te onafhankelijker en meer verschillend kunnen we zijn. we noemen dat ‘effectieve afhankelijkehid’ . -> latere relaties kunnen ons zo een tweede kans bieden op veilige gehechtheid. John Bowlby, de geestelijke vader van de gehechtheidstheorie) noemde dat ‘earned security’.

Meer lezen?

Karin Wagenaar, Relaties, hoe doe je dat? Versterk je relatie met inzichten uit EFT. Van Duuren Psychologie, 2016

Rika Ponnet, Alleen met jou. De terugkeer van de romantische liefde. Lannoo 2018

Levine & Heller. Verbonden. Hechting en liefde. Boom, 2016

The School of Life: https://www.youtube.com/watch?v=OYoIVCHVwKI

Scheiden of Blijven?

Scheiden of blijven?

Ik help je bij het nemen van een goede beslissing.

Worstel je met een van de belangrijkste levenskeuzes die iemand kan maken? Scheiden of blijven? Je piekert ’s nachts in cirkeltjes en je krijgt de knoop maar niet doorgehakt? Op sommige dagen verander je zowat elk uur van gedachte?

Je bent welkom, ik kijk graag met je mee.

Vaak is het een lang proces van maanden of zelfs jaren waarin mensen wikken en wegen, twijfelen en weifelen.. Kortom: vastzitten in wat aanvoelt als een onmogelijke keuze... En als mensen kinderen hebben, ervaren ze een scheidingsbeslissing al helemaal als een loodzware keuze om te maken.

Mijn EFT supervisor Karin Wagenaar geeft in haar boek een aantal vragen mee om te reflecteren over die keuze: 'Misschien is het goed om bij jezelf te rade te gaan wat jullie bindt en wat voor energie je in de relatie wilt steken.

Wat zijn de goede dingen die je met elkaar nog steeds hebt?

Wat betekenen die voor je?

Welke hoop heb je voor de toekomst samen?

Waar zou je over vijf jaar willen zijn met je relatie?

Wat is niet meer haalbaar in jullie relatie?

Welke verliesposten heb je? Kun je je daarbij neerleggen, of voelt het alsof je dan een deel van jezelf verloochent?

Hoe eerlijk durf je tegen jezelf te zijn? ' Uittreksel van: Karin Wagenaar. 'Relaties, hoe doe je dat?’.

Je bent welkom met je verhaal, ik kijk graag met je mee in een langere, intensieve sessie: ik verhelder met jou je emoties en de bijhorende rollercoaster, zet samen met jou je gedachten op een rij, en help je om af te dalen naar de essentie, je hechtingsbehoeften. Ik geef je uiteraard geen advies, dit is een beslissing die alleen jij kunt nemen.

“All knowledge is experience, everything else is just information.”

— Albert Einstein

Misschien kies je om te blijven. En stel je vast dat dit een moeilijk periode is waar jullie als koppel door moeten. When the going gets tough, the tough get going. En wil je je connectie met je partner versterken, herstellen, verdiepen. Als relatietherapeut weet ik hoe je dat doet. Niets zo praktisch als een goede theorie.

Misschien verlaat je de dansvloer en kies je ervoor om te scheiden en om jezelf een kans te geven op een ander leven met méér verbinding. En wil je wél bewust scheiden, je emotionele integriteit te behouden. Dan bekijken we hoe je dat op een ‘goede' manier doet, met zorg en respect voor jezelf en je partner (en kinderen). Liefde is een werkwoord, scheiden is dat ook.

Ik kijk graag met je mee. Geloof me: het is hopeloos noch uitzichtloos. het belangrijkste ingrediënt? Mildheid. Veel van het leven gebeurt gewoon, en het is een illusie dat onze levens maakbaar zijn.

• ik werk het liefst op deze manier:

• we leggen een datum vast.

• ik geef je een schrijfopdracht die verheldert waar je staat in je proces. je maakt tijd om die zorgvuldig te beantwoorden.

• je laat me ook weten wat je graag uit het gesprek wil halen.

• ik lees op voorhand zorgvuldig je antwoorden zodat ik me al wat kan oriënteren in je verhaal.

• we werken ruim 90 minuten in mijn praktijk.

• een week later blikken we per mail terug op de sessie en laat je me weten wat je er uit hebt gehaald.

De kostprijs is 150 euro (incl BTW).

Kun je na de sessie de knoop doorhakken? Misschien wel, wellicht niet. Zo’n beslissingen vragen bijna altijd heel wat bewustzijn, energie, geduld en tijd. Maar je staat wél een stap(je) verder in je proces.

Vaak moet je toch de vraag ‘doorleven’, vooral je het antwoord in jezelf hebt gevonden. Een goede procesbegeleider die reflecteert is daarin dan van onschatbare waarde. We bekijken dan ook welke stappen je eerst nog te zetten hebt alvorens je echt een beslissing kunt nemen.

ik ben ‘fan' van verbinding en duurzame (partner)relaties. Ik zal je huidige relatie dus eerder het voordeel van de twijfel geven en eerst kijken welke herstelmogelijkheden er nog zijn. Dat kan jou gerust stellen, zodat jij bij mij in alle veiligheid je twijfels, verdriet en angst en bezorgdheden op tafel kan leggen. Ik kijk zorgzaam met je mee. Ik hou ook uitdrukkelijk rekening met de belangen van je partner.

Ik ben zelf een volwassen echtscheidingskind, en dus ‘ervaringsdeskundige’: mijn ouders zijn gescheiden in 1986. Dat geeft me een grote affiniteit met het thema verbinden en scheiden. En natuurlijk heb ik in mijn eigen huwelijk ook de nodige hindernissen en moeilijkheden.

En uiteraard!: scheiden kan uiteindelijk een hele legitieme, authentieke en bewuste keuze zijn, ook daarin steun ik je.

Ik bundel het beste van de verschillende stromingen waarin ik opgeleid ben: Experiëntiële en emotiegerichte psychotherapie en de (contextuele) systeemtherapie. Met veel dank aan alle dappere cliënten die hun proces, hun ervaringen en hun relatie-verhaal met me deelden. Hun vertrouwen in mij is de grote rijkdom van mijn professionaliteit.

Meer lezen:

• een klassieker die je helpt om antwoorden op je vragen te geven: Scheiden of blijven, een gids die je helpt bij het nemen van de juiste beslissing. Mira Kirshenbaum, Archipel.

• voor mensen die beslissen te blijven: Rika Ponnet, Alleen met jou, De terugkeer van de romantische liefde, Lannoo.

• voor mensen die beslissen te scheiden en dat op een goede, bewuste manier willen doen: Gelukkig gescheiden, Emotionele en juridische wegwijzer, Kaat Schaubroeck, Manteau.

  
  Tot slot een gedicht als uitsmijter, een variant op Rilke,

  Ongestoorde ontwikkeling

  
  Naar Rainer Maria Rilke

Veilig Verbonden? Doe de relatietest

EFT is een krachtig model om je relatie te verbeteren. EFT helpt ons om negatieve patronen in onze relatie te begrijpen en en ruzies te stoppen. Om meer emotionele verbinding te creëren, waardoor de relatie zich verdiept.

De allerbelangrijkste vraag in onze liefdesrelatie is “Ben je er voor mij?”. En er zijn een heel aantal herkenbare variaties op die vraag:

Ben ik belangrijk voor jou?

Kan ik er op rekenen dat je reageert als ik je nodig heb?

Kan ik mezelf zijn en zie je mij dan graag (met al mijn onvolmaaktheden en tekortkomingen?)?

Voel je je betrokken bij mij?

Geef je om mijn gevoelens, mijn pijn en mijn behoeften?

Deze cruciale vraag “Ben je er voor mij” ligt net onder de oppervlakte verborgen van de meeste van onze steeds terugkerende ruzies over bijvoorbeeld huishoudelijke klusje, kinderen en geld, de afwasmachine, de kapotte tuintafel, het boodschappenlijstje, de stomme misverstanden, de badkamerrenovatie, de zorg voor zieke ouders, sex… of een patroon waarin beide partners afstand nemen en zich terugtrekken (vaak uit een gevoel van onmacht om de verbinding te herstellen).

Als partners zich niet veilig verbonden voelen, dan leiden de relationele problemen en angsten tot afstand, een eindeloze reeks ruzies, discussies, en meningsverschillen over praktische zaken.
Emotionele ontvankelijkheid is de sleutel tot duurzame liefde tussen partners.

Die emotionele ontvankelijkheid bestaat uit drie hoofdbestanddelen:

Toegankelijkheid, Ontvankelijkheid, Betrokkenheid.

Of, volgens mijn supervisor Lieven Migerode, drie woorden die beginnen met een b: bereidheid, bereikbaarheid en betrokkenheid.

T = Toegankelijkheid: Kan ik je bereiken?

O = Ontvankelijkheid: Kan ik erop vertrouwen dat je je emotioneel voor me openstelt?

B = Betrokkenheid: Weet ik dat je me in mijn waarde laat en dicht bij me blijft?

Een goede oefening om na te denken over de toegankelijkheid, ontvankelijkheid en betrokkenheid in jouw relatie vind je in het boek van Sue Johnson, Houd me vast.

Deze relatietest ‘meet’ hoe verbonden jij je voelt met je partner. Met het invullen van deze test kom je erachter of jullie relatie goed is of eerder in de rode gevarenzone zit en jullie emotionele band rafelt.

Als je de vragenlijst invult, gebruik dan eventueel een schaal van 0 tot 10 om je antwoorden wat te nuanceren, van waar tot onwaar: 0 voor heel erg onwaar, 10 voor heel erg waar.

Daarna kun je vergelijken, en nog wat nieuwsgierige vragen stellen aan elkaar.

Schrik niet als de resultaten misschien eerder negatief zijn. Dat is heel normaal: heel wat koppels zijn zoekend, en vaak hebben koppels (geen van beiden) als kind geen beeld gekregen van een gezonde verbonden relatie. Het is moeilijk roeien als je nooit riemen hebt gekregen, toch? Wees dus mild voor jezelf en voor elkaar. En daarom ben je wellicht ook op zoek naar een plattegrond en misschien ook naar een procesbegeleider. Het goede nieuws: de hechtingsplattegrond wijst ons de weg, en een goede procesbegeleider verheldert wat je kunt doen om een goede relatie te krijgen en te houden.

Het goede nieuws is: als jullie veilig verbinden, samen aan de slag gaan en jullie die vragenlijst binnen enkele maanden/een jaar nóg eens invullen, ga je meteen een positief verschil merken, bij jezelf en bij je partner.

Bij mij en mijn man was dat alleszins zo: toen we de vragenlijst een jaar later nog eens beantwoorden, tijdens ons tweede Houd me Vast weekend bij , was er een duidelijke + evolutie.

De vragenlijst kan je helpen om je relatie te bekijken door de bril van de hechtingstheorie:

Is vanuit jouw optiek je partner toegankelijk voor je?

1 Ik kan makkelijk de aandacht van mijn partner krijgen. W O

2 Het is makkelijk om een emotionele verbinding met mijn partner te krijgen. W O

3 Mijn partner laat me merken dat ik bij hem/haar op de eerste plaats sta. W O

4 Ik voel me niet alleen of buitengesloten in onze relatie W O

5 Ik kan mijn diepste gevoelens met mijn partner delen. Hij/zij luistert naar me W O

Is vanuit jouw optiek je partner ontvankelijk voor je?

1 Als ik behoefte heb aan verbondenheid en troost, staat hij/zij voor me klaar. W O

2 Mijn partner reageert op signalen dat ik zijn/haar nabijheid nodig heb. W O

3 Ik weet dat ik op mijn partner kan steunen als ik bang of onzeker ben. W O

4 Ook als we ruzie hebben of niet met elkaar eens zijn, weet ik dat ik belangrijk ben voor mijn partner en dat we er wel weer uit zullen komen W O

5 Als ik de geruststelling nodig heb dat ik belangrijk ben voor mijn partner, dan kan ik die krijgen. W O

Zijn jullie op een positieve manier emotioneel bij elkaar betrokken?

1 Ik voel me heel sterk op mijn gemak dicht bij mijn partner en ik vertrouw hem/haar. W O

2 Ik kan mijn partner zo goed als alles toevertrouwen. W O

3 Ik vertrouw erop, ook als we niet samen zijn, dat we met elkaar in verbinding staan. W O

4 Ik weet dat mijn partner geeft om mijn vreugden, pijn en angsten. W O

5 Ik voel me veilig genoeg om emotionele risico’s te nemen bij mijn partner. W O

Als je 7 punten of meer gescoord hebt (‘Waar’ of meer dan 5), ben je goed op weg naar een veilige band. Als je minder dan 7 punten gehaald hebt (Onwaar of minder dan 5), wordt het wellicht tijd om de band met je partner te verstevigen en/of te herstellen. Je kunt het boek van Sue Johnson lezen en er mee aan de slag gaan, een EFT relatiethereaput zoeken als procesbegeleider, een Houd me Vast weekend volgen...

Kloppen je partners ideeën over jouw toegankelijkheid, ontvankelijkheid en betrokkenheid met je eigen visie op jezelf en op de gevoeld veiligheid in jullie relatie?

Ben je verrast? Wat valt je op? Wat verbaast je? Waar ben je blij mee? Wat maakt je angstig of verdrietig?

Je partner heeft het over zijn of haar beleving, en die beleving kan verschillen van de jouwe. kijk er met een nieuwsgierige blik naar. De volmaakte partner hoeven we niet te zijn!

“In alles dient er ruimte te zijn voor falen en tekortschieten, ook in een relatie. Meer nog, ze zijn juist essentieel voor de groei van jullie liefde. In een relatie leer je vooral iets weer goedmaken”

— Lieven Migerode

Je kunt om beurten met elkaar delen welk antwoord je het meeste positieve en/of belangrijke vindt.

Als dat lukt, kun je ook wat dieper ingaan op de bewering die je het moeilijkste vindt/ die je het meest geraakt of verbaasd heeft.

Mijn advies? Wacht niet te lang met hulp zoeken.. Kom liever een beetje te vroeg in therapie, dan (veel) te laat. Want als koppels te laat komen, heeft de relatie vaak al heel wat averij opgelopen en moeten ze erg hard werken.

Meer lezen? Dr. Sue Johnson, Houd me Vast: Zeven Gesprekken voor een hechte(re) en Veilige Relatie

Nog een andere relatietest vind je op de website van EFT Nederland. Als je wil, kun je die resultaten per e-mail ontvangen: https://www.houdmevast.nl

Thomas More & het EFT proces als een reis

Op 22 maart en 4 april 2019 gaf ik 2 dagen les over relaties en gehechtheid voor de 12 studenten van het postgraduaat systeemcounseling, Thomas More, ism het IPRR.

Dat was boeiend en uitdagend om te doen, en een goede reden voor mij om nog eens een aantal zaken en theoretische beginselen heel grondig door te nemen.

EFT is een dankbaar denkkader, want erg herkenbaar en invoelbaar en door het optimisme en de focus op herstelkansen een hoopvol paradigma. EFT-lectuur is voor mij bijna als poëzie, ik vind het soms zo schoon dat het mij ontroert.

In de krokusvakantie heb ik me nog eens vastgebeten in de literatuur over gehechtheid. Stapels boeken op de keukentafel, in het goede gezelschap van John Bowlby.

In het boek ‘Veilig verbinden, Emotionally Focused Therapy’ van Sue Johnson kwam ik dit prachtige stukje tegen over het EFT proces:

Het EFT proces is een reis:

• van vervreemding naar emotionele betrokkenheid

• van behoedzaamheid, zelfverdediging en zelfbescherming naar openheid en het durven nemen van risico’s

• van passieve machteloosheid in de meedogenloze dans van de relatie naar een besef dat men in staat is die dans actief vorm te geven

• van het vertwijfeld beschuldigen van de ander naar een besef dat elke partner het de ander moeilijk maakt om responsief en zorgzaam te zijn

• van een focus op de fouten van de ander naar de ontdekking van de eigen angsten en verlangens

• maar bovenal, van isolement naar verbondenheid.

Voor de meeste paren is dit geen gemakkelijke reis, zelfs niet onder de leiding van een doorgewinterde therapeut. Willen jullie nieuwe danspassen leren om een nieuw patroon te dansen? een patroon van veilige verbondenheid?

Welkom! Maak een afspraak .

gepost door Jasmien

over Natuurlijke selectie en Liefde

Dear Charles, mijn Historische Held, 

12 februari 2019, Happy Birthday! 

In 2000-2001 bracht ik zowat een jaar door in uw excellent gezelschap, dankzij de begeesterende lessen Wijsgerige Antropologie van Johan Braeckman. Een jaar lang bedolven onder uw boeken, boeken over uw boeken, uw kattebelletjes, uw correspondentie met duizenden brieven, uw ideeën over eendenmossels, uw autobiografie, uw verslag over oa uw zeeziekte op de Beagle. Ondergedompeld in uw wetenschappelijke zoektocht. 

Je schreef over natuurlijke selectie… en ook over koetjes en kalfjes en familieaangelegenheden. Lezers krijgen na een tijd het gevoel u goed te kennen. Sta me toe dat ik u vanaf nu tutoyeer. 

Mijn eindverhandeling leverde ik netjes af op de Blandijnberg, eind juni ‘01. Mijn samenzijn met jou in Gent bleek evenwel een levensvormende ervaring zonder weerga. 

Als EFT relatietherapeuten zijn we wereldwijd de pleitbezorgers van een sterke emotionele connectie tussen partners. Jouw boeken staan achter mij in mijn boekenkast, als een symbolische ruggesteun. Als ik werk samen met koppels aan veilige verbinding, leun ik op jou. 
Want. Hechting, de pijler van EFT, is een aangeboren, motiverende kracht. Zo weten we, mede dank zij jou. We zijn als mens ‘wired for connection’. Graag zien en graag gezien worden maakt deel uit van ons genetisch programma. Het is de sterkste drijfveer in ons bestaan. Of zoals Sue Johnson schrijft: “...het dicht bij je houden van dierbaren is een schitterende overlevingstechniek die door de evolutie en door natuurlijke selectie is ingeslepen”. 

Van dat wezenlijke inzicht ben jij, als geestelijke vader van de evolutietheorie, mee de sterkhouder. 

Je was ook een aimabel man, geen beeldenstormende rebel, maar integendeel een minzame mens, die zijn vrouw Emma en kinderen intens liefhad. Je moeder stierf toen je 8 jaar was, je hebt haar ongetwijfeld diep gemist. Je oudste dochter Annie stierf toen ze 10 was. Je was er kapot van. Je was vaak ziek. John Bowlby, mijn andere Held, schreef later in een biografie over jou dat die ingrijpende verlieservaringen jouw ziekzijn wellicht hebben beïnvloed.

Het is de grote verdienste van Bowlby en Johnson dat we nu een ijzersterke plattegrond hebben in het landschap van de Liefde. Maar in de allereerste plaats ben ik schatplichtig aan u. 

Sincerely yours, 

Hoogachtend, dankbaar en hartelijk, 
Jasmien

Boeken (en zo).

Liefde in verhouding – Een nieuw perspectief op trouw en ontrouw

Voor het tijdschrift Systeemtherapie (www.tijdschriftsysteemtherapie.nl) scheef ik deze zomer een recensie van het nieuwste boek van Esther Perel. De Belgisch-Amerikaanse relatietherapeut die wereldwijd furore maakt met haar discours over ontrouw.

Het tijdschrift viel vorige week vrijdag in mijn brievenbus. Blij met het eindresultaat - na wat zomers schrijfwerk en een fijne correspondentie met de eindredacteurs. Ik volgde enkele masterclasses en workshops bij Perel (de School voor Relatietherapie werkt nauw samen met Perel en nodigt haar regelmatig uit). Haar stem is een grote meerwaarde voor mijn praktijkwerk. Als het over de liefde gaat hebben we sterke stemmen nodig. Want de liefde is veel te belangrijk om aan clichés en simplismen over te laten. Voor het eerst in de geschiedenis proberen we immers geborgenheid en avontuur te verenigen in het huwelijk.

• Wil je kijken naar trouw en ontrouw in je relatie?

• Had je een affaire en wil je bekijken of en hoe jullie dit als koppel kunnen herstellen?

• Werd/ben je verliefd en zet het je relatie onder druk?

• Ik kijk graag met jullie mee.

De volledige recensie lees je hier:

Liefde in verhouding Een nieuw perspectief op trouw en ontrouw

Esther Perel (2018).

Amsterdam: A.W. Bruna Uitgevers B.V.: Nederlandstalig. 352 pp., € 20,-. ISBN 9789400509092.

Kan een psychotherapeute ook rocksterallures hebben? Als je Esther Perel heet, in New York woont en de wereld rondreist om over liefde, lust en ontrouw te praten, wel. In 2015 kreeg ze een theaterzaal gevuld in Antwerpen voor de School voor Relatietherapie. Zoals ze over het podium danste met haar headset en sprak over seksualiteit en erotiek, had ze de vierhonderd therapeuten in de zaal in haar elegante broekzak. Ze jongleert met existentiële paradoxen en het publiek hangt aan haar gestifte lippen.

Oorspronkelijk is ze opgeleid in de psychodynamische psychotherapie. Ze werkte vele jaren samen met Salvador Minuchin (de geestelijk vader van structurele gezinstherapie). Systeemtheorie noemt ze haar bakermat. Haar eerste boek schreef ze naar aanleiding van de Clinton-Lewinski affaire en was een internationale bestseller in 2007. Het droeg de sublieme titel Mating in captivity (naar een gedicht van D.H. Lawrence). Ondertussen is haar tweede boek uit: The state of affairs of in het Nederlands: Liefde in verhouding. Op de cover van het boek legt een zwart luciferdoosje uit waar het boek over gaat. Twee lucifers in het open doosje, eentje erbuiten. Een vurig beeld met blauwe zwavel tegen een helrode achtergrond. De afstand tussen de twee lucifers in het doosje is groot. De ene lucifer wendt zich af en zoekt schuin contact met de derde lucifer buiten het doosje. Ziedaar, de driehoek met zijn drie hoofdrolspelers.

Perel is een Belgische vrouw die opgroeide als dochter van een naaister in Hoboken, als kind van twee Joods-Poolse holocaustoverlevers. Haar ouders hadden een kledingzaak in de Antwerpse Abdijstraat. In interviews vertelt ze soms openhartig over die wortels en hoe die haar ideeën hebben beïnvloed. Ze benadrukt dat haar ouders na de kampen resoluut voor het leven kozen, voor speelse vitaliteit. Ondanks dat ze bedrogen waren, weliswaar niet door elkaar, maar wel door de mensheid. Erotiek en levendigheid als een tegengif tegen de dood.

Heel wat mensen kennen haar al van haar twee TED-talks over seks en affaires, die online nog steeds veel bekeken worden. Ze is niet alleen therapeut, maar ook schrijver, trainer en spreker. Ook zij is een dwerg op de schouders van reuzen (o.a. Stephen Mitchell, Adam Philips, Gina Ogden, Jack Morin enz.) maar dan wel een dwerg met sexappeal. Ze slaagt er heel verdienstelijk in om het debat een stem (met Frans accent) te geven, een begeesterend en ontschuldigend discours neer te zetten. Haar verhaal slaat wereldwijd aan en brengt een gesprek op gang over het huwelijk en monogamie, over de balans tussen veiligheid en vrijheid, tussen stabiliteit en avontuur. Over ontrouw als een ontdekkingstocht naar het Zelf.

Ze herhaalt zichzelf in haar nieuwste boek, het leidmotief uit haar TED-talks komt terug. Maar zelfs dat stoort weinig, omdat het de consistentie en coherentie van haar denkkader enkel strakker aantrekt. In dit tweede veelgeprezen boek diept ze op een heel verfrissende en inspirerende wijze het tiende hoofdstuk uit haar eerste boek uit. Liefde in verhouding is opgebouwd als een vierluik: Voorbereiding, De gevolgen, Betekenissen en motieven en Voor altijd. Ze schrijft over affaires, niet omdat ze daar per se voorstander van is. Wel omdat die ons veel vertellen over liefdesrelaties. Ze gebruikt ontrouw als toegang tot het complexe landschap van relaties in de eenentwintigste eeuw; en geeft daarmee een unieke inkijk in de spelonken van het menselijk hart.

Perel schetst ook een verhelderende sociologische benadering van de geschiedenis van het huwelijk aan de hand van drie generaties vrouwen: Maria als vrouw uit de jaren vijftig, Silvia als babyboomer en haar tweeling Zac en Michelle, typische millenials. Voor Maria was het huwelijk voornamelijk een economisch instituut met weinig uitstapmogelijkheden. Silvia kon al haar eigen leven en dus ook de liefde in eigen hand nemen, dankzij feminisme, anticonceptie en abortus. Voor Zac en Michelle brengt het huwelijk dan weer verwachtingen met zich mee die zijn gegroeid tot epische proporties. Anno 2018 trouwen jonge mensen pas nadat ze alle andere belangrijke levenstaken hebben geregeld, in plaats van hoe het vroeger was voor onze grootouders: het huwelijk als een springplank naar volwassenheid en ouderschap. Voor het eerst in de geschiedenis proberen we geborgenheid en avontuur te verenigen in het huwelijk. Bovendien leven we twee keer zo lang. Een huzarenstuk?

Al lezend wordt de lezer uitgedaagd zijn eigen denkbeelden over monogamie, seks en verraad kritisch te onderzoeken en tegen het licht te houden, en niet te blijven hangen in uitgewoonde ideeën en clichébeelden. Perel laat alle diepmenselijke emoties de revue passeren: een duizelingwekkende caleidoscoop van intense gewaarwordingen. Jaloezie, wraak, schaamte, angst, vergelding, hartstocht, macht, met toch steeds een ondertoon van mededogen en mildheid voor alle betrokkenen.

Zelf vind ik het allerlaatste deel misschien wel het boeiendste: ‘Wat kan een huwelijk leren van ontrouw?’ Kunnen we als koppel de affaire gewoon overslaan, ons de pijn van het verraad besparen en meteen de winst uit de crisis halen, de erotische vitaliteit in onze verbintenis injecteren? Posttraumatische groei zonder trauma? Volgens Perel kunnen we onze relatie onmogelijk affaire-proof maken, en al helemaal niet met controle en veiligheidsmaatregelen. Transgressie (denk aan een overschrijding of een overtreding) wordt daardoor net nog aanlokkelijker. Zelfs in open relaties met duidelijke afspraken, zo benadrukt ze, is er ontrouw. Mensen laten zich overal ter wereld steeds opnieuw verleiden door het verbodene. Als we afspreken dat enkel tongzoenen met een derde niet kan, dan zal net die kus voortaan de ultieme verlokking belichamen, met grensoverschrijding als drijfveer. De kracht van het verbodene is een deel van wie we zijn, van onze condition humaine. We moeten eerder leren leven met de onzekerheden. Ze moedigt koppels aan om hier open, emotioneel riskante gesprekken over te voeren, die nieuwsgierig maken naar elkaar. Spelen met rondzwervende verlangens en de energie van die verlangens terugvoeren naar de partnerrelatie. De verleiding van het verbodene niet negeren, maar de kracht ervan temperen door het uit te nodigen in de relatie. Bovenal moedigt ze geliefden aan om het gesprek over al deze complexe zaken aan te gaan, het erover te hebben, en niet te wachten tot het onheil geschied is en de crisis ons daar toe dwingt.

Dit bijzondere boek brengt literatuur die een beetje schuurt, knaagt aan de randen van onze normen en waarden. Het zet onze vanzelfsprekende overtuigingen wat op losse schroeven en daagt ons uit om platitudes te overstijgen. De realiteit is gelaagder en ingewikkelder dan we spontaan denken. In het boek vindt de lezer ook meer dan genoeg troost door herkenbaarheid: die slingert als een rode draad doorheen de hoofdstukken.

Perel biedt leesvoer voor koppels, bedriegers en bedrogenen, maar ook voor relatietherapeuten. Ze biedt kapstokken en bruikbare concepten om mee aan de slag te gaan met paren, maar werkt geen omlijnde methode uit, laat staan een protocol. Ze schetst eerder een benadering. Toch heb ik er veel aan als relatietherapeut in de sessies met koppels. Een interview uit The Guardian beëindigt ze als volgt: ‘I absolutely don’t think I’m for everyone.’ Ook dit boek, haar stijl en haar ideeën zijn niet bruikbaar voor iedereen. Desalniettemin is het verrijkend om eens door een hele andere bril te kijken.

Dat Perel geen kleur bekent doorheen haar boek, of toch niet echt, werkt ook als een soort van cliffhanger. De lezer wacht onbewust ongeduldig op de ontknoping. Er volgen echter helemaal geen sterke confidenties zoals bijvoorbeeld de nochtans door haar geprezen Beyoncé in haar zesde album 'Lemonade' wel deed. Ik betrap mezelf erop al lezend uit te kijken naar een ontboezeming. Op welke manier verhoudt ze zich persoonlijk tot het thema? Wat vindt ze er van, als ze haar morele neutraliteit even opschort en vanuit haar eigen menselijke weerloosheid en verlaatbaarheid spreekt? Die ontboezeming blijft uit, en dat werkt voor mij als een spanningsboog: ik wacht op een clou of ontknoping die er niet komt.

In het beste geval zet dit werk aan tot autonomie van denken van de lezer, bijvoorbeeld door te beseffen dat alles van waarde weerloos is, dat exclusiviteit een eigenschap is van alles wat waardevol is en dat we allemaal een diepgeworteld verlangen hebben om voor die ene persoon de allerbelangrijkste te zijn. In het slechtste geval kan dit boek beschouwd worden als een geraffineerde vrijbrief voor wie zichzelf wil bedienen?

Kleur bekennen is wat uitgerekend de filosoof die op de cover van haar boek geciteerd wordt, wel doet, zij het met milde ironie. Alain de Botton (2012) noemt een huwelijk een kooi, maar ook een mirakel van beschaving en vriendelijkheid waar we allebei elke dag dankbaar voor mogen zijn.

Jasmien Peeters is filosoof, contextueel systeemtherapeut en (EFT) relatietherapeut. Ze werkt voor Duet relatiebemiddeling en in haar eigen praktijk. E-mail: jasmien@focus-op-verbinding.be .

Literatuur Botton, A.de (2012). How to think more about sex. London: Pan Macmillan.

gepost door Jasmien

Alleen met jou

Geloof en Hoop in de Liefde

Slechts af en toe verschijnt er een boek over relaties en liefde dat werkelijk vernieuwt, heruitvindt, ontroert. Mijn Duet-collega Rika Ponnet heeft zo’n verfrissend boek geschreven. Voor de fans van ‘Blijf bij mij’ is er veel herkenbaar en slingert de rode draad helder en herkenbaar verder. 

'Alleen met jou' borduurt weliswaar verder op haar bestseller ‘Blijf bij mij’ en de hechtingstheorie van Britse psychiater Bowlby  maar Ponnet doet dat op zo’n manier dat het een intellectueel en emotioneel genot is om haar betoog en verhalen te lezen. 

Ze kent de hechtingstheorie (als plattegrond in het landschap van de liefde) door en door, en weet deze als geen ander tot leven te brengen. Met een unieke & bezielde bril kijkt ze mild naar de Liefde. 

De liefde laat zich weten, voelen en gewaarworden. Dat doen we met ons hoofd, ons hart, en ons buikgevoel. 

Onze diepste verlangens

Een pleidooi voor de liefde, een eerbetoon aan de mens die gemaakt is om zich te verbinden, elke keer opnieuw. Onze genetische bagage spoort ons aan om te beminnen. Dat maakt ons weerloos maar we hebben geen andere keuze dan onze diepste verlangens als belangrijkste leidraad te nemen.  

‘Alleen met jou’ is wat milder dan haar eerste 2 boeken, doorleefder ook. Ponnet reikt ook een wonderlijk vocabularium aan: primarkdaten, liefdesnomaden, grijzigheden, gevoelsecho’s, verlangpaniek, liefdesacht (naar de lemniscaat van S. Woolley).. 

Het vraagt wel wat focus van de lezer om het intellectuele en emotionele proces van de auteur van de afgelopen 6 jaar (sinds ‘Blijf bij mij’) bij te benen. maar de beloning is groot. Een prachtig boek dat me diep geraakt heeft. Het geeft hoop en troost. 

Las je het boek en heb je vragen over je (verlangen naar een) relatie? ik kijk graag met je mee.

meer lezen: Alleen met jou, De terugkeer van de romantische liefde, Rika Ponnet.

gepost door Jasmien